Financieel perspectief

De GGD heeft in februari 2025 haar kaderbrief gepresenteerd met daarin de financiele bijstellingen voor 2026 en verder. Hieruit blijkt dat de totale gemeentelijke bijdrage stijgt met ca € 947.000. Van de gemeentelijke bijdrage komt ca. 5% voor rekening van de gemeente zwartewaterland. De toerekening van kosten is grotendeels gebaseerd op het inwoneraantal van de deelnemende gemeenten.

Op basis van de overschrijding in 2024 zijn de verwachtingen voor 2025 en verder voor jeugdzorg bijgesteld. Het merendeel heeft betrekking op de maatwerkdienstverlening voor jeugd.

Met name de kosten huishoudelijke hulp nemen sneller toe dan verwacht en zijn daarom verruimd met € 358.000. De woonvoorzieningen zijn minder voorspelbaar en kunnen met enkele grote voorzieningen snel overschrijden.

Op basis van de realisatie 2024 is voor het onderdeel sociale activering het budget structureel verhoogd.

De gemeente stelt samen met de schoolbesturen een integraal huisvestingsplan (IHP) op. In het plan zijn alle locaties voor het basisonderwijs opgenomen. Aan de hand van de huidige en toekomstige behoefte wordt gezamenlijk bepaald welk type maatregel wanneer op welke locatie genomen wordt. De planning wordt voor een periodie van vier jaar vastgesteld.

De investeringen en de daarbij behorende kapitaallasten worden opgenomen in de meerjarenbegroting. Jaarlijks wordt het prijspeil van de investeringen en daarmee ook de bijhorende kapitaallast geactualiseerd.

De locatie voor regionale vrouwenopvang is verouderd en gebouwaanpassingen zijn noodzakelijk. Het regionaal overleg heeft ingestemd met de plannen. Voor Zwartewaterland geldt hierin een bijdrage van € 50.000.

Dit betreft budget voor maatregelen gericht op de positieve ontwikkeling van inwoners, met name het opgroeiende kind.

Tijdens de besluitvorming over deelname aan de meerjarenagenda 2024-2028 op 6 juli 2023 is door de raad besloten een evaluatiemoment van onze deelname aan de meerjarenagenda, in te bouwen. Hierbij moet worden beoordeeld of de programma's voldoende meerwaarde bieden voor de inwoners en ondernemers van onze gemeente. Hierop vooruitlopend nemen we de lasten voor het voorzetten van de deelname mee in deze kadernota.

Voor de jaren 2023 - 2026 is jaarlijks een bedrag van € 100.000 gestort in de reserve leefbaarheid. Conform raadsbesluit vervalt deze jaarlijkse storting ingaande 2027. Onder voorbehoud van goedkeuring door de raad financieren wij een nieuwe ronde van Verrijk je Wijk (€400.000) vanuit de reserve Oekraïnegelden. Onze inwoners hebben zich maximaal en voor een (groot) deel vrijwillig ingezet voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen. Mede daardoor hebben we een reserve opgebouwd. Door een deel van deze reserve te gebruiken voor Verrijk je Wijk-projecten komt dit ten goede van onze samenleving.

De gemeente heeft sinds 2025 een stimuleringsregeling voor klimaatadaptatieve maatregelen op particulier terrein. Het toewerken naar een klimaatbestendig Zwartewaterland is gezamenlijke opgave van de gemeente als overheid en de particulier. Landelijk bestaat gemiddeld 60% van alle ruimte in het bebouwde gebied uit particulier terrein. Juist daarom is het belangrijk dat ook inwoners, maatschappelijke organisaties en bedrijven bijdragen aan een klimaatbestendige omgeving. Met deze regeling worden ze daartoe gestimuleerd. Voor de uitvoering van de klimaatagenda zijn in het verleden eenmalige middelen beschikbaar gesteld. Vanuit deze eenmalige middelen kon stimuleringsregeling voor de jaren 2025 en 2026 bekostigd worden. De intentie is dat de samenwerking en de regeling ook na 2026 doorloopt en daarmee dus ook structurele bijdrage vraagt vanuit de gemeente. We stellen voor deze bijdrage alleen voor de jaren 2027 en 2028 te dekken uit de bestemmingsreserve klimaatadaptatie. Daarna wordt dit een structurele uitzet van de begroting.

We brengen de kosten van de stimuleringsregeling klimaatadaptieve maatregelen voor de jaren 2027 en 2028 ten laste van de reserve klimaatadaptatie.

Jaarlijks stijgen de onderhoudskosten door areaaluitbreiding in de openbare ruimte. Met het jaarlijks verhogen van de budgetten, houden we rekening met deze kosten.

Begin 2025 heeft het College ingestemd met de inventarisatie wateropgaven en de bijhorende formatie uitbreiding in de vorm van een strategisch adviseur wateropgaven. Besloten is om de financiële effecten van de formatie uitbreiding voor 2025 te verwerken in de zomernota. De structurele effecten worden afgewogen in deze kadernota 2026.

Uit de Kaderbrief en de Programmabegroting 2026-2029 van de Veiligheidsregio vloeit een extra gemeentelijke bijdrage van € 84.000 voort.

Het Zorg- en Veiligheidshuis IJsselland is een netwerkorganisatie voor de gemeenten Dalfsen, Deventer, Hardenberg, Kampen, Olst-Wijhe, Ommen, Raalte, Staphorst, Steenwijkerland, Zwartewaterland en Zwolle waarbij straf- en zorgpartners en gemeenten samenwerken om te komen tot een ketenoverstijgende persoonsgerichte aanpak bij complexe casuïstiek. Sommige problemen van mensen zijn zo complex dat er geen oplossingen zijn in de dagelijkse aanpak van zorg of veiligheid alleen. Dan is er een overstijgende aanpak en samenwerking nodig om tot een doorbraak te komen. Dat is waarvoor het onafhankelijke Zorg- en Veiligheidshuis in het leven in is geroepen. Onze bijdrage hierin bedraagt € 15.000 per jaar.

In de Kaderbrief van de ODIJ staan de financiele bijstellingen voor 2026 en verder. Voor ZWL betekent dit concreet een stijging van de gemeentelijke bijdrage van € 80.000 in 2026 oplopend tot € 171.000 in 2029. De oorzaak van deze stijging is vooral gelegen in de ontwikkelroute naar een robuuste omgevingsdienst. Vanuit het RIJK, IPO en de VNG zijn hieromtrent eisen gesteld aan alle od's, waaronder een minimum niveau voor strafrechtelijke handhaving en bodemtoezicht, een innovatiebudget van 1% van de begroting, en een opleidingsbudget van 3% van de loonsom. Voor het peridiek actualiseren van milieuvergunningen en voldoende milieutoezicht opgevolgd door hercontroles zijn nooit expliciet middelen beschikbaar gesteld. Dit wordt hiermee ook rechtgetrokken zodat het minimale vereiste niveau behaald kan worden.

Een soortenmanagementplan (SMP) is een strategisch en integraal plan dat gericht is op het behoud en de bescherming van dier- en plantensoorten binnen een specifiek gebied. Het plan biedt een gestructureerde aanpak om de ecologische balans te behouden, terwijl rekening wordt gehouden met ruimtelijke ontwikkelingen en menselijke activiteiten.
In veel gevallen is een soortenmanagementplan wettelijk verplicht, vooral bij grootschalige bouw- en infrastructuurprojecten die invloed kunnen hebben op de beschermde soorten en hun habitats. Hierbij wordt rekening gehouden met de regelgeving in de Omgevingswet

Onderbrengen bij mutaties belastingen/kostendekkendheid

We houden in de programmabegroting jaarlijks rekening met een prijsindexatie van 3%. Voor het jaar 2025 staat het CPI nu op 3,2%. Voor het jaar 2026 wordt deze ingeschat op 2,6%. De jaarschijf 2029 moeten de budgetten nog worden verhoogd. We stellen voor om ook hier met 3% te rekenen. Dit ligt meer in lijn met de afgelopen jaren.

In de jaarschijf 2029 is de prijsindexatie op de belastingen en heffingen nog niet doorgevoerd. We rekenen hier met 3%.

In de voorjaarsnota van het Rijk is het accres geactualiseerd. Voor Zwartewaterland betekent dit bijna 5 ton meer algemene uitkering. Daarnaast zijn structurele middelen, ook ongeveer 5 ton opgenomen om de terugval van het gemeentefonds in 2026 te dempen.

De deskundigencommissie Van Ark adviseerde begin 2025 om het structurele tekort in de jeugdzorg gelijk te verdelen over Rijk en gemeenten. In de voorjaarsnota van het Rijk is voor het gemeentefonds vanaf 2025 structureel € 414 miljoen extra opgenomen. De in onze begroting opgenomen stelpost voor jeugd (€ 252.000) komt hiermee te vervallen. Het ingroeipad van de maatregelen van de Hervormingsagenda wordt voor de jaren 2026 en 2027 verzacht met landelijk ongeveer 450 miljoen. Vanaf 2028 komt er een nieuw 'financieel arrangement voor jeugdzorg.

Voor de jaarschijf 2029 ramen we een CAO stijging van 3%.

De huidige CAO loopt af op 31 maart 2025. Het eindresultaat van de nieuwe onderhandelingen wordt nu voorgelegd aan de leden. De loonstijging bedraagt ongeveer 7% in de periode van1 april 2025 tot en met 31 maart 2027: per 1 april 2025 2,%, per 1-10-2025 1,85%. In 2026 stijgen de salarissen met € 35 nominaal en per 1 juli 2026 met 1,25%. Per 1 januari 2027 volgt nog een stijging van € 1,6%. In de huidige begroting houden we al rekening met een loonstijging van 3%. Het meerdere nemen we in deze kadernota mee.

De hogere bijdrage aan SSC Ons bestaat uit indexaties, nieuwe diensten en een gewijzigde verdeelsleutel door de toetreding van de gemeente Ommen. We besparen op de het telefoniecontract maar we betalen meer voor het Microsoft contract en licenties.